Adım Adım Mimari Proje Aşamaları

Sıfırdan bir proje inşa etmek, projenin tüm paydaşları için uzun ve meşakkatli bir süreçtir. Bir inşaatın proje sürecinin tümü, bir mimari tasarım süreciyle başlar. Mimari tasarım süreci, projenin organizasyon aşamasının sorunsuz ilerlemesini ve projenin tüm aşamalarının en iyi şekilde sonuç vermesi için olmazsa olmazdır.
Farklı sektörler için (otel, apartman, endüstriyel inşaat vb.) mimari tasarım süreci farklı işleyebilir. Gelin, inşaat projelerinin en önemli parçasından biri olan mimari proje aşamaları detaylarını birlikte inceleyelim.

Mimari Proje Nedir?

Mimari projeler bir yapıya ait kesit, plan, bağlantı detayları, kullanılan malzemeler, yerleşim planı ve yapının iç yapısı hakkında önceden planlanmış, detayların tümünü içeren projelerdir. Mimari proje aşamalarının bir yapı üzerindeki en büyük rolü, yapının estetik ve teknik olarak diğer binalara uyumlu ve sorunsuz olması hakkında kaygı gütmesidir.
Mimari projeler, yapının yapı ruhsatı alması adına gerekli belgeler arasında yer almaktadır. Söz konusu yapıda görev alan mimarlar tarafından hazırlanan mimari projeler, yapıyı ilgilendiren arsa yapısı, yol güzergâhı, elektrik – su şebekesi, ağaç ve iklim koşulları gibi belli başlı konuların araştırılması sonrası oluşturulur. Bu aşamaya ise “ilk inceleme” ismi verilir. Mimari Proje Adımları Nelerdir? İnşaat projelerinin en can alıcı noktalarından biri, koordine çalışmaktır. Bu noktada, sistemin yapısal bütünlüğünü sağlayan temel faktörlerden biri mimari proje aşamalarıdır.
Mimari tasarım süreci, projenin gerçekleşmesi için faaliyet gösteren tarafların birlikte çalışması için gerekli aşamalardan biridir. Tüm tarafların ihtiyaç ve sürecini sorunsuz planlanması gereken bu süreç ise toplam 8 adımdan oluşmaktadır. Mimari proje adımları sırasıyla: 1. Ön Tasarım + Proje Kurulumu, 2. Konsept + Şematik Tasarım, 3. Tasarım Geliştirme, 4. Planlama + Onay, 5. İnşaat Dokümantasyonu, 6. Müteahhit Seçimi, 7. Sözleşme Yönetimi + İnşaat, 8. Sorunlar ve İnşaat Sonrası şeklindedir. Bu aşamalar, projenin tamamlanması ve teslim tarihinde sorunsuz şekilde sunulması için bütünleyici ve tamamlayıcı özellik içermektedir. Mimari proje aşamaları içeriklerini, gelin birlikte inceleyelim.

Mimari Proje Adımı

1. Adım: Ön Tasarım + Proje Kurulumu

Mimari proje aşamalarının ilk ve başlangıç adımı olan ön tasarım, bir bina tasarımına başlamadan önce, yapının mimarı tarafından yapılan detaylı ön araştırmayı içermektedir. İnşaat öncesi temel unsurların ve detayların planlanması adına gerçekleşen ön tasarım ve proje kurulumu aşaması, yapılan bölgeleme analizini de içermektedir. Bu aşamada yapılan arazi etütleri ve saha analizi de ön tasarım aşamasının bir parçası olarak sayılabilmektedir. Ön tasarım ve proje kurulumu aşamasında, aynı zamanda bir proje bütçesi de oluşturulmalıdır. Bu aşamanın en büyük niteliği, belirlenen projeye uygun en etkili planı ortaya çıkarmaktır. Ön Tasarım ve Proje Kurulumu aşamasında dikkate alınması gereken bazı faktörler aşağıda belirtildiği gibidir:

• Site Analizi
• İmar Analizi / Kod Analizi
• Proje Kapsamı
• Proje Hedefleri
• Bina Programı
• Proje Bütçeleme
• Proje Takvimi
• Proje Ekibinin Seçimi

2. Adım: Konsept + Şematik Tasarım

Mimari proje aşamaları sürecini teknik olarak başlatan ilk adım, konsept belirlenmesi ve konsepte uygun şemanın tasarlanmasıdır. Bu aşamanın en belirgin özelliği, proje bütçesini büyük oranda etkiliyor oluşudur. Şematik tasarım aşamasında, projenin emsal araştırması ve analizi mimar tarafından yapılır. Yapılan analiz, projenin gelişimini etkileyebilecek yapı yönetmeliği konularını da içerecektir. Projenin programlama bölümü, şematik tasarım aşamasının bir parçasıdır. Bu bölümde müşteri, mimara hangi alanların yapı içerisinde yer alması gerektiğini aktarır. Mimar ise gerekli olan tüm alanlar arasındaki boyut ve konum ilişkisini planlar ve belirler. Şematik tasarım aşamasında asıl amaç, temel tasarımlar ile yapıya ait şekil ve boyutu ileri seviyeye taşımaktır. Şematik tasarım aşamasında, binaya ait görünüm zihinlerde ve çizimlerde taslak şeklinde oturur ve böylece planın somutlaşma aşaması net olarak başlar. Mimari proje aşamalarının en önemli adımlarından biri olan bu aşamada çok fazla eskiz, planların görüşüldüğü çok sayıda toplantı ve fikir alışverişi yer alır. Bu aşamada mimarın sunduğu tasarımın, şema yolu ile müşteriye sunulması ardından anlaşıldığı takdirde, diğer aşamaya geçilecektir.

3. Adım: Tasarım Geliştirme

Tasarım geliştirme aşamasında planlanan bütçe ve tasarım doğrultusunda, yapıya ait tüm malzeme ve ürünler yapının mimarı tarafından seçilir ve müşteri ile görüşmeler sağlanır. Mimari proje aşamalarının bu adımında, aynı zamanda, şematik tasarıma göre daha ayrıntılı çizimler ortaya dökülür ve gerekli revizeler sağlanır. Mühendislik, yapı, sıhhi tesisat, elektrik, ısıtma / havalandırma sistemleri, enerji analizi ve projeye özel diğer sistemlere ait çalışmalar da bu aşamada başlayacaktır. Tasarımı geliştirme, binanın iç ve dış tasarımı, mal sahibi ve mimar tarafından kilitlendiğinde sona ermektedir.

4. Adım: Planlama / Onay

Planlama aşamasında yapısal mühendislik ve detaylandırma, ısıtma, iklimlendirme ve havalandırma sistemleri, sıhhi tesisat, elektrik, gaz, enerji hesaplamaları dâhil olmak üzere tüm teknik sistemler planlanır ve akabinde malzemeler buna uygun olarak seçilir. Planlanma aşamasının tamamlanması ardından; mühendis, müteahhit ve diğer alanların ortak onayının alınması ardından resmi onay mercileri tarafından yapıya ait bir onay beklenir ve aşama bu şekilde tamamlanır.

5. Adım: İnşaat Dokümantasyonu

Tasarım süreci henüz devam ederken, yapı çizimleri olarak isimlendirilen izin ibrazına ve inşaata uygun çizimler, yapı mimarı tarafından hazırlanır. Oluşturulan çizimler, projenin yapımında görev alacak kişilere iletilir. Belirlenen ve dağıtımı yapılan görevler, kalan yükseklikleri geliştirmeyi ve yapısal analize başlamayı içermektedir. Mimari proje aşamaları içinde, yapıyı somutlaştırmaya yönelik atılan ilk adım olarak adlandırılabilen bu aşamada yapıda görev alan mimar, danışmanlarla (mühendislik, iç tasarım, peyzaj, aydınlatma, HVAC, vb.) arayüz oluşturacak ve inşaat için eksiksiz bir koordineli set sağlayacaktır.

6. Adım: Müteahhit Seçimi

Yapının tasarım aşamasında sona yaklaşırken, mimar ve mühendisin işini somutlaştıracak bir müteahhite ihtiyaç duyulacaktır. Bu aşamada birden fazla müteahhit yapının inşaatı için teklif verir veya müşteri, işi rekabete bırakmadan bir müteahhit ile anlaşabilir. Mimari sürecin bu aşamadaki rolü, müşteriye yardımcı olmak olacaktır. Müteahhit seçimi için tüm inşaat belgelerinin tamamlanmasına ihtiyaç yoktur. Bu seçim, projenin başında veya sonunda gerçekleşebilir. Bu aşamada dikkat edilmesi gereken temel nokta ise projenin, belirlenen bütçe dâhilinde gerçekleşecek olmasıdır.

7. Adım: Sözleşme Yönetimi + İnşaat

Sözleşme yönetimi ve inşaat aşaması, mimarlık proje aşamalarının teknik olarak son adımıdır. Tasarlanan plan, belirlenen bütçe ve temin edilen malzeme sonrası sözleşmeye uygun şekilde tamamlanır ve taraflarca kontrol edilir. İnşaat idaresi aşaması, sürecin en uzun aşaması olmasına rağmen genellikle mimari açıdan çok yoğun geçmez. İnşaat idaresi aşamasında mimar, ilerlemeyi görmek adına inşaatı periyodik aralıklarla ziyaret eder ve gerekli yönlendirmelerde bulunur.

8. Adım: Sorunlar ve İnşaat Sonrası

Mimari proje aşamalarının somut olarak son adımı olan bu aşamada, işin tamamlandığının teyiti için aylık faturalar mimarlar tarafından incelenebilir. Gerçekleşen ilerleme denetimleri ardından, gerekli raporlar ilgili kurumlara sunulur. Mimar, yapı tamamlanana kadar projede kalır. Son denetimler tamamlanır ve mal sahibi bir Yapı Kullanma Belgesi alır.